hormoon voordoet, en ze remmen ze af als er een teveel aan hormoon circuleert. Om deze wijze wordt de concentratie tussen heel nauwe grenzen constant gehouden. Hormonen beïnvloeden een ganse reeks functies of processen in ons lichaam. Zo regelen de schildklierhormonen, insuline en glucagon onze stofwisseling. De geslachtshormonen regelen zowel de algemene groei als de seksuele ontwikkeling. Adrenaline, dat door de bijnieren wordt afgescheiden, bepaalt voor een deel hoe we ons voelen en gedragen. Samengevat kunnen we stellen dat ons hormonaal stelsel even belangrijk als ingewikkeld is. Verstoringen van het systeem kunnen zich op een zeer groot deel van ons functioneren uiten. HORMOONVERSTORENDE STOFFEN Volgens de definitie van de WHO (2002) is een hormoonontregelaar een stof of mengeling van buiten het lichaam (exogeen) die de werking van het endocriene systeem (de hormoonproductie) wijzigt en resulteert in negatieve effecten op de gezondheid bij een intact lichaam, het nageslacht of de (sub)populaties. Hormoonverstoorders (EDC’s of Endocrine Disrupting Chemicals) zijn m.a.w. chemische stoffen die onze natuurlijke hormonen nabootsen of hun werking beïnvloeden en zodoende de natuurlijke evenwichten uit balans brengen, met alle gevolgen van dien. Ze kunnen de aanmaak van hormonen verstoren, het transport bemoeilijken, de afbraak vertragen of versnellen of rechtstreeks op de hormoonreceptoren inwerken (en op deze wijze de werking van het hormoon imiteren). De gevolgen van deze stoffen kunnen zeer uitgebreid zijn: • Vruchtbaarheidsproblemen bij de man door een slechte zaadkwaliteit; • Vruchtbaarheidsproblemen bij de vrouw door verstoringen van het oestrogeen en progestagon; • Ontwikkeling van hormoongevoelige kankers zoals teelbal-, prostaat-, borst- en eierstokkanker maar ook schildklierkanker; • Aangeboren afwijkingen van de mannelijke geslachtsorganen; • Vervroegde puberteit bij meisjes; • Endometriose en PCOS (PolyCysteus Ovarieel Syndroom); • Vroeggeboorte of laag geboortegewicht; • Diabetes; • Astma; • Ziekte van Parkinson; • Ziekte van Alzheimer; • Obesitas • ADHD • … Er zijn honderden hormoonverstoorders bekend. Het kan gaan om natuurlijke hormonen (afkomstig van mens of dier), stoffen afkomstig uit de natuur (mucotoxines, fytooestrogenen…), zware metalen, synthetische hormonen, farmaceutische producten en een ganse reeks chemische stoffen. Alle stoffen met hormoonverstorende eigenschappen overlopen zou ons wat ver leiden, maar we kunnen wel een aantal veel voorkomende stoffen bespreken. Bisfenol A (BPA) kent talloze toepassingen, voornamelijk in de kunststofindustrie. Het wordt o.a. gebruikt om plastics hard te maken. In Europa is het momenteel verboden in cosmetica en in zuigflessen voor baby’s. Maar we vinden het nog wel terug in andere drinkflessen en in plastic borden en bestek, vershoudfolie, yoghurtpotjes e.d. Ook in de productie van bepaalde lijmen en verven gebruikt men BPA. Een andere bekende groep is deze van de ftalaten. Sommige ftalaten worden gebruikt als weekmakers voor kunststoffen. In speelgoed zijn ze tegenwoordig grotendeels verboden, maar we vinden ze nog wel terug in schoenen, regenkledij, cosmetica, voedselverpakking… Parabenen zijn conserveringsmiddelen die beschermen tegen schimmels en bacteriën. Men vindt ze terug in zepen, shampoos en cosmetica. Soms worden ze ook gebruikt in de voedingsindustrie. Een heel bekende en heel actuele groep van stoffen zijn de perfluorverbindingen. Deze stoffen worden al decennia gebruikt in talloze industriële processen. De meest toegepaste en ook best gekende perfluorverbinding is PFOS. Deze stoffen worden gebruikt van oppervlaktebehandeling van tapijten tot de productie van anti-aanbakpannen. In de EU is PFOS intussen voor een groot aantal toepassingen verboden maar omdat de stoffen biologisch niet of nauwelijks afbreekbaar zijn, stapelen ze zich op in de voedselketen. De belangrijkste blootstellingsbron is dan ook de voeding. Daarnaast bestaan er nog enorm veel stoffen en toepassingen waarin we hormoonverstoorders terugvinden: brandvertragers, conserveermiddelen, stabilisatoren, bestrijdingsmiddelen, coatings, schoonmaakmiddelen… kortom, ze zijn bijna alom tegenwoordig. 15 EXTERNE PREVENTIE
RkJQdWJsaXNoZXIy MzcyMTQ3