TWEEMAANDELIJKS Juli I Augustus 2024 EXTERNE PREVENTIE Zomer: zee, zon en ziek IT SOLUTIONS ERP 100% aanpasbaar aan jouw noden CONSULT Nieuwe regels voor postpakketbezorgers
Infomagazine Juli I Augustus 2024 4 Wijzigingen tussenkomst openbaar vervoer vanaf 1 juni 2024 Vanaf 1 juni 2024 wijzigt de algemene regeling inzake de tussenkomst van de werkgever in de kosten van het openbaar vervoer. Dit heeft voor de werkgever gevolgen indien de sector geen specifieke regeling hierover heeft vastgelegd of een regeling heeft vastgelegd die minder gunstig is dan de algemene regeling. 12 Arbeidsongeschiktheid tijdens jaarlijkse vakantie: rechten en verplichtingen Tijdens de maanden juli en augustus nemen de meeste werknemers meerdere weken vakantie. Het gebeurt wel eens dat een werknemer tijdens deze hoofdvakantie ziek wordt. Wat zijn dan de regels? 24 Heb ik als zelfstandige een omzetverzekering nodig? Als je als zaakvoerder of zelfstandige langere tijd uitvalt door ziekte of een ongeval, dreigt jouw omzet terug te vallen, terwijl veel kosten gewoon doorlopen. Het kan daarom verstandig zijn om niet alleen je eigen inkomen te beschermen, maar ook de kosten van je eenmanszaak of vennootschap. 26 Wees slim en zet deze zomer al de eerste stappen naar een productief najaar! Tijdens de zomermaanden zetten we ons open opleidingsaanbod in sluimerstand terwijl we achter de schermen hard werken aan het aanbod voor 2025. Ontdek ons divers aanbod vanaf september en kies de trainingen die jouw productiviteit verhogen, je slimmer maken of je helpen om wettelijk verplichte attesten te behalen! INHOUD
Tijd voor een welverdiende vakantie! Hopelijk staan er een aantal dagen vakantie en rust op de planning voor juli en augustus. Ondertussen mag je op beide oren slapen, wij zorgen ervoor dat je op de hoogte blijft van de actuele topics binnen al onze divisies. In deze editie van ons CLB Nieuws lees je over de wijziging in de tussenkomst voor openbaar vervoer en de nieuwe regels voor pakketbezorgers. Verder gaan we dieper in op de rechten en verplichtingen van werknemers en werkgevers wanneer een werknemer ziek wordt tijdens zijn vakantie. Daarnaast lichten we de voordelen van Power ERP toe, een flexibele en efficiënte oplossing voor bedrijfsbeheer. Ten slotte zetten we een aantal van onze opleidingen in de kijker en geven we je een handig overzicht van alle opleidingen die we de komende maanden aanbieden. Alvast veel leesplezier! Eddy Withofs, Rohnny Peters, Christophe Peters De directie CLB Group © Alle rechten voorbehouden. Behoudens de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets van deze uitgave gereproduceerd, overgenomen, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaandelijke en schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie streeft naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, waarvoor ze echter niet aansprakelijk kan gesteld worden. VOORWOORD Inhoud www.clbgroup.be 011 31 23 41 Industrieterrein Kolmen 1085 - 3570 Alken SOCIAAL SECRETARIAAT Wijzigingen tussenkomst openbaar vervoer vanaf 1 juni 2024 4 Belastingkrediet compenseert verhoogde werkgeverstussenkomst in een treinabonnement 5 SOCIAAL SECRETARIAAT BEKNOPT 6 CONSULT Nieuwe regels voor postpakketbezorgers 8 Vrijstelling doorstorting bedrijfsvoorheffing ploegenarbeid: bis-variant gepubliceerd 10 Wat bij fiscale controle vrijstelling doorstorting bedrijfsvoorheffing ploegen- en nachtarbeid? 11 Arbeidsongeschiktheid tijdens jaarlijkse vakantie: rechten en verplichtingen 12 Bescherming van werknemers die een fertiliteitsbehandeling volgen 14 PASSION WORKS 16 KLANT AAN HET WOORD 17 EXTERNE PREVENTIE Zomer: zee, zon en ziek 18 Gezond voor een prikje: bestel tijdig jouw griepvaccins 22 IT SOLUTIONS ERP 100% aanpasbaar aan uw noden 23 VERZEKERINGEN Heb ik als zelfstandige een omzetverzekering nodig? 24 ACADEMY Wees slim en zet deze zomer al de eerste stappen naar een productief najaar! 26 Overzicht opleidingen juli > oktober 2024 28 Onze kantoren zijn gesloten op donderdag 15 & vrijdag 16 augustus
Op 1 juni 2024 is de algemene regeling inzake de tussenkomst van de werkgever in de kosten van het openbaar vervoer gewijzigd. De algemene regeling is vastgelegd in NAR-cao 19/9 en werd gewijzigd door NAR-cao 19/11 en 19/12. Hier zijn een aantal wijzigingen aan de algemene regeling die in werking zijn getreden: TREIN De tussenkomst van de werkgever in de kosten van een treinabonnement is sinds 1 juni 2024 gestegen tot 71,8% van de prijs van het gebruikte vervoersbewijs op 1 februari 2024. Deze tussenkomst zal vanaf 1 februari 2025 tot en met 1 februari 2029 jaarlijks verhogen rekening houdend met de tariefverhogingen van de NMBS. ANDER OPENBAAR VERVOER Er wordt een onderscheid gemaakt naargelang de prijs van het abonnement al dan niet wordt berekend in functie van de afgelegde afstand: • de prijs hangt af van de afstand: de tussenkomst van de werkgever is gelijk aan de prijs van de treinkaart voor de overeenstemmende afstand. De werkgeverstussenkomst is echter beperkt tot 75% van de effectieve kostprijs van het vervoersabonnement; • de prijs is een eenheidsprijs, ongeacht de afstand: de tussenkomst van de werkgever bedraagt 71,8% van de effectieve kostprijs van het vervoersbewijs. De werkgeverstussenkomst is echter beperkt tot de werkgeversgeverstussenkomst in de prijs van de treinkaart van 7 kilometer op basis van NAR-cao nr. 19/9. Hier gelden m.a.w. ook de bedragen van de NAR-cao nr. 19/9. De tussenkomst van de werkgever in de kosten van het ander openbaar vervoer is dus ook verhoogd sinds 1 juni 2024. FLEX-ABONNEMENTEN Werknemers die regelmatig thuiswerken en dus gemiddeld maar 2 of 3 dagen per week op hetzelfde traject reizen, kunnen kiezen voor een flex-abonnement. Er wordt nu voorzien in een specifieke tussenkomst op maat van het gekozen flex-abonnement. Er wordt van de werknemers verwacht dat zij tussen de beschikbare vervoersbewijzen het vervoersbewijs kiezen dat het meest aangepast is aan de werkregeling en in het bijzonder aan het aantal woon-werkverplaatsingen dat moet worden gedaan. PRIVÉVERVOER Voor sectorale cao’s die verwijzen naar de algemene regeling om de tussenkomst in het privévervoer te bepalen wijzigt er niets (NAR-cao nr. 19/9). De verhoogde bedragen vanaf 1 juni 2024 zijn dus niet van toepassing indien de werknemer zijn/haar privévervoermiddel gebruikt. Wijzigingen tussenkomst openbaar vervoer vanaf 1 juni 2024 4 SOCIAAL SECRETARIAAT
De federale regering heeft voorzien in een nieuw belastingkrediet voor werkgevers die hun tussenkomst in de kostprijs van een treinabonnement voor het woonwerkverkeer verhogen tot minstens 79,3%. Belastingkrediet compenseert verhoogde werkgeverstussenkomst in een treinabonnement VOORWAARDEN Het belastingkrediet wordt enkel toegekend wanneer de verhoogde tussenkomst van de werkgever minstens 79,3% bedraagt én voldaan is aan de volgende voorwaarden: • de tussenkomst van de werkgever wordt niet door derden vergoed; • de tussenkomst van de werkgever is vastgelegd in een cao, het arbeidsreglement of een individuele overeenkomst en geldt zonder beperking in tijd. Het belastingkrediet wordt niet toegekend voor de tussenkomst van de werkgever: • waarvoor een 80/20-derdebetalingsregeling met de NMBS is afgesloten door de werkgever; • die wordt betaald of toegekend aan een werknemer die een mobiliteitsbudget ontvangt. BEDRAG Het bedrag van het belastingkrediet wordt als volgt berekend: Het verhogingspercentage is gelijk aan het verschil tussen de referentietussenkomst van de werkgever, met een minimum van 59,57%, en de verhoogde tussenkomst van de werkgever. Dit percentage wordt desgevallend beperkt tot 7,5%. VOORBEELD Op 31 december 2023 bedraagt de tussenkomst van de werkgever in een treinabonnement 2de klasse 60%. Dit is de referentietussenkomst. Op 1 juni 2024 verhoogt hij de tussenkomst tot 79,3%. Dit is de verhoogde werkgeverstussenkomst. Het verhogingspercentage is gelijk aan 19,3%, beperkt tot 7,5%. De werknemer koopt op 1 september 2024 een standaard jaarabonnement van € 1.988. De werkgever komt tussen voor € 1.576,48 (79,3%). Het bedrag van het belastingkrediet voor deze tussenkomst is gelijk aan € 149,10. Dit is (1.576,48/79,3%) x 7,5%. BEDRAG VAN DE TUSSENKOMST VAN DE WERKGEVER DIE IN HET BETROKKEN BELASTBARE TIJDPERK IS BETAALD DE VERHOOGDE TUSSENKOMST VAN DE WERKGEVER VERHOGINGSPERCENTAGE (BEPERKT TOT 7,5%) ANDERE AANDACHTSPUNTEN De werkgeverstussenkomst in het treinabonnement is niet aftrekbaar als beroepskost ter waarde van het belastingkrediet. Dit belastingkrediet is tijdelijk en is van toepassing op tussenkomsten van de werkgever die worden betaald of toegekend in de periode van 1 januari 2024 tot en met 31 december 2027. 5 SOCIAAL SECRETARIAAT
Flitscontroles in de groene sectoren in september 2024 In de maand september 2024 zullen er flitscontroles uitgevoerd worden in de groene sectoren (PC 132, PC 144 en PC 145). Deze aangekondigde flitscontroles hebben voornamelijk een informatief en preventief karakter en worden op voorhand gepubliceerd op de website van de SIOD (Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst). Wanneer er tijdens de flitscontroles zware inbreuken worden vastgesteld, zullen de inspecteurs indien nodig wel verbaliseren. De SIOD stelt een specifieke checklist voor de groene sectoren ter beschikking. Deze checklist geeft een handig overzicht van de documenten die de inspectie meestal opvraagt en de vragen die de inspecteurs vaak stellen bij een controle. Geen bedrijfsvoorheffing voor jonge werknemers in het 4de kwartaal 2024 Ben je van plan om in de maanden oktober, november of december 2024 een jonge werknemer aan te werven, dan moet er tijdens deze maanden geen bedrijfsvoorheffing worden ingehouden op het loon indien deze jonge werknemer voldoet aan de volgende voorwaarden: 1. de jongere mag niet meer onderworpen zijn aan de leerplicht, hij moet elke studie met volledig leerplan of volledige leertijd hebben stopgezet, hij moet alle activiteiten hebben stopgezet die door een studie, leertijd of opleidingsprogramma of door om het even welk programma van een studie met volledig leerplan zijn opgelegd; 2. de jongere moet aangeworven zijn met een arbeidsovereenkomst die aanvangt in de maanden oktober, november of december 2024; 3. het bedrag van de bruto belastbare bezoldiging mag niet hoger zijn dan € 4.725 per maand. Vanaf de maand januari 2025 moet wel bedrijfsvoorheffing op het loon van de jongere worden ingehouden. Stijging aanvullende vergoeding bij tijdelijke werkloosheid vanaf 1 mei 2024 Werknemers ontvangen sedert 1 januari 2024 een bijkomende aanvullende vergoeding vanwege de werkgever of vanwege het Fonds voor Bestaanszekerheid wanneer zij tijdelijk werkloos worden gesteld (behalve bij tijdelijke werkloosheid wegens overmacht). Het basisbedrag van deze extra aanvulling bedroeg € 5, maar zal stijgen bij een overschrijding van de spilindex. Sinds 1 mei 2024 bedraagt de toeslag bijgevolg € 5,10 per dag gedekt door een werkloosheidsuitkering. Nachtvergoeding vanaf 1 mei 2024 Wegens de overschrijding van de spilindex in april 2024, werden de bedragen van de vergoeding voor nachtarbeid sinds 1 mei 2024 aangepast als volgt: • jonger dan 50 jaar: € 1,45 per uur; • vanaf 50 jaar: € 1,75 per uur. Deze nachtvergoeding is van toepassing op sectoren en ondernemingen die zelf geen bijzondere vergoeding voor nachtarbeid hebben uitgewerkt. Nieuwe bedragen kilometervergoeding vanaf 1 juli 2024 De werkgever kan een kilometervergoeding toekennen aan werknemers die met hun wagen professionele verplaatsingen maken. Het bedrag van deze vergoeding wordt elk kwartaal herzien en aangepast in functie van de evolutie van de brandstofprijzen. Voor de periode van 1 juli 2024 tot en met 30 september 2024 wordt het kwartaalbedrag vastgesteld op € 0,4297 per kilometer. Het vorige bedrag dat van toepassing was voor de periode van 1 april 2024 tot en met 30 juni 2024 bedroeg € 0,4265 per kilometer. Indien deze maximumgrens wordt gerespecteerd, kan de forfaitaire kilometervergoeding vrij van RSZ en belastingen worden toegekend. Sommige sectorale cao’s blijven de kilometervergoeding toch nog op jaarbasis indexeren. Voor deze cao’s wordt het jaarbedrag vastgesteld op € 0,4415 per kilometer voor de periode van 1 juli 2024 tot en met 30 juni 2025. De vorige kilometervergoeding voor de periode van 1 juli 2023 tot en met 30 juni 2024 bedroeg € 0,4280 per kilometer. Deze bedragen worden wermeld onder voorbehoud van publicatie in het Belgisch Staatsblad. 6 SOCIAAL SECRETARIAAT
Overschrijding spilindex in april 2024 In april 2024 werd de spilindex overschreden. Hierdoor werden de sociale uitkeringen en de pensioenen in mei 2024 verhoogd met 2%. Dit had onder meer gevolgen voor het gewaarborgd minimummaandinkomen en voor de aanvullende vergoeding bij SWT. De lonen in de openbare sector stegen in juni 2024 met hetzelfde percentage. Door de overschrijding indexeerden ook andere vergoedingen en sectorale minimumlonen die gekoppeld zijn aan de spilindex met 2%. Mobiliteitsvergoeding vrij van RSZ: maximumbedrag stijgt vanaf 1 juli 2024 In sommige sectoren waar de tewerkstellingsplaats niet vast is bepaald, hebben de werknemers recht op een mobiliteitsvergoeding. Het betreft werknemers die op werven werken en vaak onderweg zijn om op hun werkplaats te geraken. De tijd van de verplaatsing van en naar de werven wordt in bepaalde sectoren vergoed door een mobiliteitsvergoeding. Op deze mobiliteitsvergoeding moeten geen RSZ-bijdragen worden betaald indien aan de volgende voorwaarden is voldaan: • het systeem van de mobiliteitsvergoeding is voorzien in een sectorale cao. Dit is bijvoorbeeld het geval in de bouw (PC 124) en de sector van de elektriciens (PC 149.01); • het bedrag van de vergoeding mag een wettelijk bepaald maximumbedrag tussen de woonplaats en de werkplaats niet overschrijden. Vanaf 1 juli 2024 verhoogt het maximumbedrag van € 0,1579 naar € 0,1929 per km. Fiscale forfaits binnenlandse dienstreizen vanaf 1 juni 2024 Werknemers die zich in opdracht van hun werkgever verplaatsen binnen België kunnen hierbij kosten maken. Als werkgever mag je deze kosten voor binnenlandse dienstreizen forfaitair aan jouw werknemers terugbetalen. Je mag je hiervoor baseren op de verblijfsvergoedingen die de overheid aan haar personeel toekent. Door de overschrijding van de spilindex in april 2024, werden de fiscale forfaits met ingang van 1 juni 2024 aangepast als volgt: De RSZ hanteert andere forfaits voor de terugbetaling van gemaakte kosten voor binnenlandse dienstreizen door niet-sedentaire werknemers. Deze forfaits werden niet geïndexeerd op 1 juni 2024. MAALTIJDKOSTEN (DAGBEDRAG) MAALTIJDKOSTEN (MAANDBEDRAG) HUISVESTINGSKOSTEN Vorig bedrag € 20,39 per dag max. 16 x € 20,39 = max. € 326,24 per maand € 152,99 per nacht Nieuw bedrag vanaf 1 juni 2024 € 20,80 per dag (virtueel dagelijks bedrag) max. 16 x € 20,80 = max. € 332,80 per maand € 156,05 per nacht Nieuw bedrag bureaukosten vanaf 1 juni 2024 Wanneer een werknemer structureel en op regelmatige basis van thuis werkt, kan de werkgever onder bepaalde voorwaarden maandelijks een forfaitaire bureauvergoeding toekennen. Deze onkostenvergoeding is bedoeld om de kosten verbonden aan het thuiswerk te vergoeden. De forfaitaire thuiswerkvergoeding bedroeg sedert 1 december 2023 maximaal € 151,70 per maand. Vanaf 1 juni 2024 werd dit maximumbedrag geïndexeerd tot € 154,74 per maand. Loongrens betaalde sportbeoefenaars vanaf 1 juli 2024 Om beschouwd te worden als een betaalde sportbeoefenaar in de zin van de wet van 24 februari 1978 betreffende de arbeidsovereenkomst voor betaalde sportbeoefenaars, moet de werknemer een bepaald minimumloon genieten. De grens van dit minimumloon wordt jaarlijks op 1 juli geïndexeerd. Voor de periode van 1 juli 2024 tot en met 30 juni 2025 is de loongrens vastgesteld op € 11.040 bruto per jaar. Dit is hetzelfde bedrag als vorig jaar. 7 SOCIAAL SECRETARIAAT
Nieuwe regels voor postpakketbezorgers Om de ongunstige werkomstandigheden van pakketbezorgers aan te pakken en de oneerlijke concurrentie in de sector tegen te gaan, verscheen op 28 december 2023 de zogenaamde “Pakjeswet” in het Belgisch Staatsblad. Daarna volgden nog verschillende uitvoeringsbesluiten. Wij geven je hierna een overzicht van de nieuwe regels. TOEPASSINGSGEBIED De wet is van toepassing op postpakketbedrijven die voor de levering van hun pakketten beroep doen op een postpakketbezorger. Dit kan zowel een werknemer als een zelfstandige zijn. Bedrijven die aan zelfbezorging doen (die dus hun eigen pakketten aan klanten leveren) vallen niet onder het toepassingsgebied van de wet. De regels gelden enkel voor de bezorging van postpakketten, anders dan brievenpost, met een gewicht van ten hoogste 31,5 kg. De wet is van toepassing van zodra het pakket in België wordt geleverd, ook al is de aanbieder niet gevestigd in België en begint de bezorging van het pakket in een ander land. Op de website www.belparcel.be staat een tool waarmee je kan testen of jouw onderneming onder het toepassingsgebied van de wet valt. VERMOEDEN VAN AANSPRAKELIJKHEID De aansprakelijkheid van de opdrachtgevers wordt vanaf 7 januari 2024 uitgebreid. Zij kunnen aansprakelijk worden gesteld wanneer de onderaannemer waarop zij beroep doen, ernstige inbreuken begaat op de arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden van de postpakketbezorgers. De opdrachtgever wordt vermoed aansprakelijk te zijn indien hij beroep doet op een onderaannemer die bv. reeds veroordeeld is geweest voor mensenhandel of illegale arbeid of die de minimumvergoeding (zie hierna) niet betaald aan zijn pakketbezorgers. De opdrachtgever kan het vermoeden weerleggen door te bewijzen dat hij zijn rechtstreekse onderaannemer heeft gecontroleerd op de naleving van de essentiële eisen voor de pakketbezorgers. Hij kan het vermoeden evenwel niet weerleggen indien hij samenwerkt met een onderaannemer die niet geregistreerd is bij het BIPT (zie hierna) of die geschorst is. 8 CONSULT
AANSTELLING VAN EEN COÖRDINATOR Vanaf 1 mei 2024 moeten zowel de opdrachtgevers als de onderaannemers een coördinator aanstellen. Wie? Een coördinator kan zowel een werknemer als een externe persoon zijn. Hij moet minstens één jaar tewerkstelling in de postsector kunnen aantonen. De coördinator kan voltijds of deeltijds werken. De wet stelt enkel dat hij over “voldoende tijd en middelen” moet beschikken om zijn taak behoorlijk te kunnen uitoefenen. De naam en contactgegevens van de coördinator moeten permanent worden vermeld op een plaats die makkelijk toegankelijk is voor de pakketbezorgers. Taken De coördinator heeft twee belangrijke taken: • Hij moet de pakketbezorgers schriftelijk en op een duidelijke en begrijpbare manier informeren over hun rechten en plichten. Deze info moet worden gegeven bij de start van de samenwerking en vervolgens jaarlijks of wanneer de pakketbezorger erom vraagt. • Hij moet een waakzaamheidsplan opstellen waarin de volgende gegevens worden vermeld: - een beschrijving van de keten van de dochterondernemingen, onderaannemers en leveranciers; - een risicoanalyse van mogelijke inbreuken op de wet van 26 januari 2018 betreffende de postdiensten, het arbeids- en socialezekerheidsrecht; - maatregelen om aan deze risico’s tegemoet te komen. REGISTRATIE- EN INFORMATIEVERPLICHTING Zowel de opdrachtgevers als onderaannemers moeten zich vanaf 1 mei 2024 registreren bij het BIPT (Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie). Dit kan online via www.belparcel.be. Vanaf 1 augustus 2024 moeten ze aan het BIPT elk kwartaal informatie bezorgen over hun activiteiten, zoals bijvoorbeeld het aantal bezorgde pakketten, de onderaannemers waarop beroep wordt gedaan, enz. Vanaf 1 april 2025 moeten de opdrachtgevers de RSZ inlichten over de onderaannemers waarop zij beroep doen. MINIMUMVERGOEDING Vanaf 1 oktober 2024 moet de opdrachtgever een minimumvergoeding toekennen aan de onderaannemers waarmee hij samenwerkt. Deze minimumvergoeding omvat onder meer het baremaloon voor klasse R1 van het rijdend personeel, vervoerskosten, administratieve en fiscale kosten, enz. De vergoeding verschilt naargelang het vervoer gebeurt met de fiets dan wel met een gemotoriseerd voertuig. Een KB van 9 april 2024 legt de berekeningswijze van de minimumvergoeding vast. De bedragen van de vergoeding zullen bekend worden gemaakt op de website van de FOD Economie. REGISTRATIE PAKKETDISTRIBUTIETIJD Opdrachtgevers en onderaannemers zullen vanaf 1 augustus 2024 de pakketdistributietijd van elke pakketbezorger moeten registreren. Deze verplichting geldt niet bij gebruik van een voertuig uitgerust met een tachograaf. De pakketdistributietijd begint op het ogenblik waarop de bezorger het vervoer start op de plaats waar de pakketdistributiediensten aanvangen en eindigt op het ogenblik waarop het vervoer stopt op de plaats waar de pakketdistributiediensten eindigen. De invoering van het tijdsregistratiesysteem zal in twee stappen gebeuren: Stap 1: overgangsperiode tot 1 april 2025 Van 1 augustus 2024 tot en met 31 maart 2025 kan de tijdsregistratie op één van de volgende manieren gebeuren: • via een beveiligde toepassing van de RSZ die ter beschikking wordt gesteld via www.belparcel.be; • via een eigen elektronisch systeem dat aan een aantal veiligheidswaarborgen moet voldoen; • via een papieren document, op voorwaarde dat dit wordt vastgelegd in een KB. Stap 2: enkel via RSZ-toepassing vanaf 1 april 2025 Vanaf 1 april 2025 zal de registratie enkel nog mogelijk zijn via een online tijdsregistratiesysteem dat nog door de RSZ zal worden ontwikkeld. Privé ondernemingen kunnen ook een tijdsregistratiesysteem ontwikkelen dat voldoet aan een aantal voorwaarden die nog bij KB moeten worden bepaald. BEGRENZING PAKKETDISTRIBUTIETIJD Vanaf 1 juli 2026 mag de distributietijd niet langer zijn dan: • 9 uur per dag (maximum 2x per week mag dit 10 uur zijn); • 56 uur per week; • 90 uur per 2 opeenvolgende weken. De pakketbezorgers die in loondienst werken, zullen ook nog de arbeidsduurgrenzen moeten naleven. SANCTIES Inbreuken op de registratie van de pakketdistributietijd kunnen worden gestraft met een administratieve geldboete van € 200 tot € 2.000 of met een strafrechtelijke geldboete van € 400 tot € 4.000. De boete wordt vermenigvuldigd met het aantal pakketbezorgers waarvoor geen registratie is gebeurd. 9 CONSULT
Vrijstelling doorstorting bedrijfsvoorheffing ploegenarbeid: bis-variant gepubliceerd Werkgevers die werknemers tewerkstellen in ploegenarbeid kunnen onder strikte voorwaarden een vrijstelling van doorstorting bedrijfsvoorheffing genieten. Eén van de voorwaarden voor de vrijstelling houdt in dat de ploegen hetzelfde werk moeten doen, zowel qua inhoud als qua omvang. Het Grondwettelijk Hof heeft zich recent uitgesproken over het begrip ‘hetzelfde werk’. Het Hof oordeelde dat er geen sprake was van een schending van het gelijkheidsbeginsel indien ‘hetzelfde werk’ geïnterpreteerd wordt als ‘identiek’ op het niveau van de volledige ploeg. Deze strikte interpretatie heeft tot gevolg dat heel wat bedrijven riskeren om niet langer in aanmerking te komen voor de vrijstelling. Om hieraan tegemoet te komen heeft de regering op voorstel van Minister van Peteghem voorzien in een toevoeging van ‘ploegenarbeid-bis’. Deze regeling werd op 29 mei 2024 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. PLOEGENARBEID-BIS De regeling omtrent ploegenarbeid-bis bestaat naast de huidige regeling en zal een overgangsmaatregel zijn die van kracht is van 1 januari 2021 t.e.m. 31 december 2026. Gedurende deze periode heb je dus de keuze om één van beide systemen toe te passen. Deze regeling is van toepassing op (klassieke) ploegenarbeid en volcontinu arbeid, deze regeling kan m.a.w. niet toegepast worden voor werken in onroerende staat. In de bis-variant werd de voorwaarde dat ploegen hetzelfde werk moeten doen, zowel qua inhoud als qua omvang, niet meer opgenomen. Dit heeft tot gevolg dat de vrijstelling ook kan worden toegepast voor ploegen waarvoor de omvang niet gelijk is. Het bedrag van de vrijstelling zal pro rata beperkt worden in functie van het verschil in omvang van het werk tussen de verschillende ploegen. Hoe groter het verschil tussen de ploegen, hoe lager de vrijstelling zal zijn. Uit de memorie van toelichting blijkt dat het verschil in omvang tussen de 2 ploegen wordt gemeten aan de hand van de output van het werk van de ploeg. Indien dit omwille van praktische redenen niet mogelijk is, kan het verschil vastgesteld worden op basis van de samenstelling en de grootte van de opeenvolgende ploegen. Het blijft evenwel onduidelijk hoe dit verschil precies moet worden gemeten. 10 CONSULT
Wat bij fiscale controle vrijstelling doorstorting bedrijfsvoorheffing? Sommige werkgevers kunnen genieten van een vrijstelling van de doorstorting van bedrijfsvoorheffing. Dit is bijvoorbeeld het geval voor werkgevers die hun werknemers tewerkstellen in ploegenarbeid, al dan niet met werken in onroerende staat, of nachtarbeid. Alle vrijstellingen zijn aan strikte voorwaarden gebonden. Of aan deze voorwaarden is voldaan, wordt door de fiscus pas achteraf gecontroleerd bij een eventuele fiscale controle. De bewijslast ligt bij de belastingplichtige, d.w.z. dat je als werkgever moet bewijzen dat alle strikte voorwaarden om te genieten van de vrijstelling zijn vervuld. Voorbeeld: Om de vrijstelling van doorstorting van de bedrijfsvoorheffing voor ploegenarbeid te genieten, zal de werkgever o.a. het bewijs moeten leveren dat de werknemers ploegenarbeid hebben verricht en voor deze prestaties ploegenpremie (2%) hebben ontvangen. Bovendien moet de werkgever ook een nominatieve lijst ter beschikking houden van de administratie met daarin per maand een aantal verplichte gegevens. Deze nominale lijst wordt ook vaak door de werkgever gebruikt als bewijsstuk in geval van fiscale controle. Hoewel deze lijsten al heel wat informatie bevatten, zijn deze meestal niet voldoende. Het is noodzakelijk om andere bewijsstukken aan te leveren om deze nominatieve lijsten te staven. Denk hierbij aan tijdregistratiesystemen, werfmeldingen of andere boekhoudkundige stukken. Let wel! Er zijn ook een aantal voorwaarden waarvoor een nominatieve lijst geen bewijs kan leveren. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de voorwaarde bij ploegenarbeid om ‘hetzelfde werk, qua inhoud als omvang’ uit te voeren. Hiervoor zal je dus ook andere bewijsstukken moeten voorleggen. HET BEDRAG VOOR DE VRIJSTELLING WORDT BEREKEND IN 4 STAPPEN: De aangifte van de bis-variant moet niet met een andere code worden aangegeven in de tweede aangifte van de bedrijfsvoorheffing. Het gebruik van de bis-variant zal dus enkel blijken uit het bedrag van de vrijstelling. Bovenstaande regeling is in de praktijk niet eenvoudig toe te passen. Zo zijn er veel onduidelijkheden waar momenteel nog geen uitsluitsel over is. Deze regeling schept bijvoorbeeld nog steeds geen duidelijkheid over de invulling van ‘hetzelfde werk’. Daarnaast is het niet duidelijk hoe het verschil in omvang tussen 2 ploegen precies moet worden gemeten. Dit zal tenslotte ook heel wat extra administratie met zich meebrengen. Hopelijk geeft de fiscus nog verduidelijking via een circulaire. Wij houden je op de hoogte. 1. berekening van het bedrag van de vrijstelling volgens de huidige regeling; 2. berekening per dag van de afwijking in de omvang van het werk van de ploeg t.o.v. de ploeg met de kleinste omvang én de totale omvang van het werk van de opeenvolgende ploegen; 3. berekening van de afwijking in omvang van het werk over de volledige maand, uitgedrukt als percentage volgens de volgende formule: Som van het voor elke werkdag van de maand vastgestelde verschil in omvang Som van de voor elke werkdag van de maand vastgestelde totale omvang van het werk 4. het bedrag in stap 1 verminderen met het percentage uit stap 3. Dit is het bedrag dat toegepast mag worden voor de vrijstelling. 11 CONSULT
Arbeidsongeschiktheid tijdens jaarlijkse vakantie: rechten en plichten van werkgevers en werknemers Tijdens de maanden juli en augustus nemen de meeste werknemers meerdere weken vakantie. Het gebeurt wel eens dat een werknemer tijdens deze dvakantie ziek wordt. Wat zijn dan de regels? 1. VÓÓR 1 JANUARI 2024 Vroeger was het zo dat bij samenloop van ziektedagen en vakantiedagen de “eerste schorsings-oorzaak” primeerde. Dat wil zeggen dat wanneer de werknemer eerst vakantie (eerste schorsingsoorzaak) had genomen en vervolgens ziek (tweede schorsingsoorzaak) werd, de vakantiedagen primeerden en niet werden omgezet in dagen arbeidsongeschiktheid. De geplande vakantie bleef gewoon verderlopen en de vakantiedagen waarop de werknemer ziek was, gingen met andere woorden verloren. 2. NA 1 JANUARI 2024 Sinds 1 januari 2024 zijn de regels veranderd wanneer de werknemer ziek wordt tijdens zijn vakantie. Zo zal de werknemer, die ziek wordt tijdens een periode van jaarlijkse vakantie, zijn vakantiedagen behouden om later op te nemen. De dagen vakantie zullen worden gewijzigd in dagen arbeidsongeschiktheid. De regel dat de eerste schorsingsoorzaak primeerde zal dus niet meer van toepassing zijn ingeval van ziekte tijdens jaarlijkse vakantie. 2.1 VERPLICHTINGEN VAN DE WERKNEMER Opdat de werknemer zijn vakantiedagen kan behouden, moet de werknemer een aantal verplichtingen voldoen. Zo is de werknemer verplicht: 1. de werkgever onmiddellijk op de hoogte te brengen van zijn verblijfsadres indien hij zich niet op zijn thuisadres zou bevinden (bv. indien hij zich in het buitenland bevindt). 2. steeds een geneeskundig getuigschrift voor te leggen aan de werkgever, en dit binnen de 2 werkdagen na het begin van de ziekte (behalve in geval van overmacht). Deze verplichting geldt altijd, t.t.z. ook indien de vrijstelling van ziekteattest voor de eerste dag ziekte van toepassing is (in ondernemingen met minstens 50 werknemers) of zelfs wanneer de werkgever niet uitdrukkelijk vraagt naar de voorlegging van een ziekteattest. Binnen diezelfde termijn moet de werknemer die zijn niet- opgenomen vakantiedagen aansluitend op de lopende vakantieperiode wenst op te nemen, deze vraag meedelen aan de werkgever. De lopende vakantieperiode wordt immers niet automatisch verlengd met de niet opgenomen dagen. Het is pas na uitdrukkelijk akkoord van de werkgever dat de werknemer ook effectief zijn vakantiedagen aansluitend kan opnemen. 12 CONSULT
2.2 RECHT OP GEWAARBORGD LOON De bestaande regels over het recht op gewaarborgd loon blijven van toepassing. Zo kan de werknemer het recht op gewaarborgd loon worden ontzegd wanneer: • hij de werkgever niet onmiddellijk op de hoogte brengt van de arbeidsongeschiktheid en zijn eventueel gewijzigd verblijfsadres; • hij zijn ziektebriefje te laat binnenbrengt; • hij zich, behoudens wettige reden, onttrekt aan een controle door de controlearts. 2.3 CONTROLE TIJDENS VAKANTIE? Als werkgever heb je het recht een medische controle uit te voeren op de realiteit van de ziekte, zelfs als de werknemer in het buitenland is. De zieke werknemer moet dit controlerecht van de werkgever respecteren, ook wanneer hij op vakantie was vertrokken naar het buitenland. De werknemer moet daarom zijn verblijfplaats meedelen. Deze verplichting zou normaal gezien ook in het arbeidsreglement moeten staan. Vervolgens kan je een controlearts sturen naar het verblijfadres van de werknemer, zelfs als deze in het buitenland zit, al zal dit in de praktijk vaak niet haalbaar zijn. In bepaalde gevallen is het zelfs verdedigbaar om de werknemer op te roepen om zich op een vastgesteld tijdstip naar de controlearts in België te begeven om zich daar aan een medische controle te onderwerpen. De verplaatsingskosten zullen dan wel ten laste van jou als werkgever zijn. Indien het arbeidsreglement of een collectieve arbeidsovereenkomst bepaalt dat de werknemer gedurende een bepaalde tijdspanne moet thuisblijven om een controlebezoek mogelijk te maken, kan de werknemer alsnog op vakantie vertrekken. Het feit dat de werknemer gedurende een bepaalde periode thuis moet blijven, verplicht hem immers niet om op zijn thuisadres beschikbaar te zijn. De werknemer moet enkel beschikbaar zijn op het verblijfadres dat hij aan jou heeft meegedeeld. Dit kan dus ook het vakantieadres zijn. Als de werknemer deze verplichtingen niet naleeft en bijvoorbeeld zijn verblijfadres niet meedeelt aan jou, kan dit worden gelijkgesteld met een weigering van de controle waardoor je gerechtigd bent om het gewaarborgd loon in te houden. 2.4 WAT WANNEER HET GENEESKUNDIG GETUIGSCHRIFT IN EEN ONVERSTAANBARE TAAL WORDT OPGESTELD? Een geneeskundig getuigschrift, dat in het buitenland door een plaatselijke arts werd afgeleverd, waarin alle wettelijke vermeldingen zijn opgenomen, is in principe een volwaardig bewijs van de arbeidsongeschiktheid van de betrokken werknemer. In de praktijk is het echter vaak niet evident om uit te maken of het ziektebriefje ook degelijk aan alle voorwaarden voldoet, bijvoorbeeld omwille van het feit dat het getuigschrift opgemaakt is in een vreemde en voor jou als werkgever geheel onverstaanbare taal. Indien je met zo’n niet-verstaanbaar document wordt geconfronteerd of twijfels hebt over het officieel karakter ervan, kan je volgens verschillende rechtsleer en rechtspraak aan de werknemer een vertaling vragen. Zo was een rechtbank bijvoorbeeld van oordeel dat het toesturen van een uitsluitend in het Turks opgesteld stuk, vermoedelijk vanuit Turkije, een werkgever niet toelaat zich te vergewissen van de inhoud van dit schrijven. Je kan hier wel op anticiperen door in het arbeidsreglement te vermelden dat er bij een medisch attest opgemaakt in een vreemde taal (een andere taal dan het Nederlands of Frans bijvoorbeeld) een vertaling moet worden toegevoegd teneinde recht te hebben op gewaarborgd loon. Of dat laatste steeds zal weerhouden worden door een rechtbank is echter de vraag. Sommige rechtbanken kunnen immers van oordeel zijn dat de toevoeging van een vertaling een verzwaring is van de verplichtingen van de werknemer en bijgevolg nietig is. Bovendien is het aangewezen om iedere casus afzonderlijk te beoordelen. 13 CONSULT
Bescherming van werknemers die een fertiliteitsbehandeling volgen Werknemers die een fertiliteitsbehandeling of een programma voor medisch begeleide voortplanting volgen, zijn sedert 28 april 2024 beschermd tegen ontslag én tegen discriminatie. BESCHERMING TEGEN ONTSLAG De werknemer die een vruchtbaarheidsbehandeling volgt, is beschermd tegen ontslag, behalve om redenen die geen verband houden met de afwezigheid in het kader van die vruchtbaarheidsbehandeling. De bescherming gaat in nadat de werknemer je een medisch attest inzake de behandeling bezorgt, en loopt gedurende 2 maanden na de kennisgeving. Indien je stelt dat de redenen van het ontslag van de betrokken werknemer vreemd zijn aan de behandeling, moet jij dat bewijzen. De werknemer kan vragen om een schriftelijke motivering van deze concrete redenen te krijgen. Als je onvoldoende kan aantonen dat het ontslag vreemd is aan de fertiliteitsbehandeling, kan je veroordeeld worden tot de betaling van een schadevergoeding van 6 maanden brutoloon. BESCHERMING TEGEN DISCRIMINATIE De werknemer die een fertiliteitsbehandeling volgt, is ook beschermd tegen discriminatie. De werknemer mag namelijk geen nadelige gevolgen ondervinden door de afwezigheid naar aanleiding van de behandeling. Zo heeft de werknemer de volgende rechten: • de terugkeer naar dezelfde functie na een afwezigheid of – indien dit niet mogelijk is – naar een gelijkwaardige functie; • aanspraak op elke verbetering in arbeidsvoorwaarden waarop de werknemer tijdens zijn/haar afwezigheid aanspraak had kunnen maken; • alle verworven en in wording zijnde rechten tijdens de afwezigheid. Bij een schending van deze rechten ben je als werkgever eveneens een schadevergoeding verschuldigd van 3 tot 9 maanden loon. Vanaf 1 juni 2024 kan deze schadevergoeding op vraag van één van de partijen worden verlaagd tot 3 maanden brutoloon of verhoogd tot 9 maanden brutoloon. 14 CONSULT
Al jouw bedrijfsdienten, bereikbaar én dichtbij #JOINTHECLB Wij gaan voor jouw zaak! SOCIAAL SECRETARIAAT CONSULT VERZEKERINGEN EXTERNE PREVENTIE IT SOLUTIONS ACADEMY
SYLVIA VOGELAAR, ONDERNEEMSTER VAN HET JAAR 2024! ONZE PARTNER ‘PASSION WORKS’ Het is al voor het 19e jaar op rij dat UNIZO Limburg deze awards organiseert. Dit jaar échter in een nieuw jasje en niet 1, niet 2 maar 3 awards. Een tweede onderscheiding was er voor Jong Geweld, waarbij een vrouwelijke onderneemster werd verkozen die maximaal 3 jaar bezig is en jonger is dan 35. Laura Lannoo van het bedrijf Sweets & Treats haalde het uit een selectie van 4 andere genomineerden. De derde award ging naar Els Stappers van TM Technics. De titel van Stralende Stuurvrouw is een bekroning voor de uitzonderlijke leiderschapskwaliteiten waarover haar team enthousiast getuigde die avond! Sylvia Vogelaar, de drijvende kracht achter het bedrijf van Passion Works, liet zien hoe passie en professionalisme kunnen samengaan in de HR-sector. Ze won in de categorie ‘Onderneemster van het jaar’ na een zorgvuldige selectie uit vele indrukwekkende dossiers. Uit deze dossiers koos een jury een aantal onderneemsters die bezocht werden met een onafhankelijke jury. De award, een juweel van Alkense onderneemster Ann Buntinx, bekroont een vrouwelijk zelfstandige ondernemer die andere vrouwelijke ondernemers inspireert. Sylvia volgt Inge van Hoef van Axor op. Donderdag 30 mei organiseerde UNIZO Limburg samen met provincie Limburg de Livia’s Awards in de be-MINE te Beringen, een prestigieuze awardshow ter ere van vrouwelijke onderneemsters! Wil jij graag weten wat Sylvia en haar team voor jouw bedrijf kunnen betekenen? Neem dan zeker contact op! Ze helpen je graag verder met advies op maat info@passionworks.be - www.passionworks.be ALKEN, Stationsstraat 108 - 011 49 46 80 BERINGEN, Koerselsesteenweg 44A - 011 94 89 00 BORGLOON, Kernielerweg 59 - 011 49 46 80 DIEPENBEEK, Varkensmarkt 25 - 011 36 41 00 HERK-DE-STAD, Pater Vanwingplein 1-b 2 - 013 42 00 00 PASSION WORKS 16
Petry, opgericht in 1928 door Jean Petry, is een bedrijf met een rijke geschiedenis van bijna 100 jaar. Wat begon als een kleine ladderfabriek is uitgegroeid tot een bloeiende onderneming met twee afdelingen: een techniekafdeling en een ladderfabriek. In de ladderfabriek worden stockproducten van A tot Z vervaardigd, terwijl de techniekafdeling verantwoordelijk is voor al het maatwerk. De rode draad doorheen het bedrijf zijn aluminiumproducten. CLB Group zorgt al jarenlang voor onder andere het loonbeheer, de juridische ondersteuning en de externe preventie bij Petry. Het team bestaat uit 20 medewerkers, waaronder drie kantoorfuncties (administratie, technisch tekenaar en leidinggevende) en productiemedewerkers. Hoewel Petry ondertussen eigendom is van een investeringsgroep, blijft het familiegevoel er sterk aanwezig. Projectmanager Jos Tollenaers legt uit waarom het partnership met CLB Group perfect bij die visie past. FIRMA PETRY NV IN HOESELT KLANT AAN HET WOORD TROUWE KLANT VANAF DAG 1 “Sinds dag één zijn wij klant bij CLB, getuige daarvan onze klantnummers 93 en 94. Deze samenwerking zetten we tot op de dag van vandaag voort vanwege de uitstekende ervaringen die we door de jaren heen hebben opgedaan. Onze vaste contactpersoon, Chris Bruninx, is altijd bereikbaar en staat ons met raad en daad bij. Zij kent ons dossier door en door, wat een enorme troef is. CLB ondersteunt ons op vele vlakken, van loonsverwerking tot jaarlijkse medische controles en juridische bijstand voor HR-vragen.” MOBIELE MEDISCHE CONTROLE Een ander groot voordeel van de samenwerking met CLB, is de jaarlijkse medische controle ter plaatse bij Petry. Jos Tollenaers: “Dit betekent dat wij onze medewerkers niet naar Hasselt of Tongeren hoeven te sturen, wat aanzienlijk veel tijd bespaart. CLB Externe Preventie komt met een volledig uitgeruste medische wagen tot bij ons. Onze medewerkers springen 10 minuutjes binnen en zijn weer helemaal in orde.” 17 CLB biedt tijdsbesparende oplossingen voor een vlekkeloze samenwerking Jos Tollenaers Leidinggevende
Genieten in de zon? Let op intensief of langdurig gebruik! 18 EXTERNE PREVENTIE
Zomer: zee, zon en ziek Na een kletsnat najaar, een ellendige winter en een verzopen voorjaar snakken we naar zon, zee en zomer. De kans is dan ook groot dat, moest het er alsnog van komen, we dan gaan overdrijven. De zon kan inderdaad deugd doen, we hebben ze zelfs nodig om te kunnen leven. Maar, zoals met alles in het leven, trop is teveel en teveel is trop. Eigenlijk zou op de zon een waarschuwingssticker moeten kleven: ‘Intensief of langdurig gebruik van dit product kan gezondheidsschade veroorzaken. Bij twijfel, raadpleeg uw arts.’ Er bestaan inderdaad zowel op korte als op lange termijn een ganse reeks potentiële gezondheidsproblemen. Op lange termijn spreken we dan van vroegtijdige veroudering en huidkanker. Vandaag gaan we niet dieper in op dit aspect van het probleem, we concentreren ons op de acute effecten van overdadige blootstelling aan de zon. Dit kan gaan over huidaandoeningen, problemen t.h.v. de ledematen, uitdroging en uitputting maar ook over ernstigere problemen als zonne- en hitteslag. HUIDPROBLEMEN Het meeste bekend en misschien ook het vaakst voorkomend is huidverbranding of zonnebrand. Je kent ze wel (misschien uit eigen ondervinding), die mensen die te lang (en dat is soms heus niet heel lang) onbeschermd in volle zon gelegen of gewerkt hebben. Een pijnlijke en rode huid, eventueel met brandblaren. Een huid die na enkele dagen begint af te schilferen. Belangrijk om weten is dat deze verbranding niet zozeer van de warmtestraling maar van de UV-straling komt. Je kan m.a.w. ook verbranden op skivakantie. De behandeling vinden we terug in het spreekwoord ‘Wie zijn gat verbrand, moet op de blaren zitten’. Buiten wat afkoelen door bijvoorbeeld een koud bad of douche en wat verzachtende, vochtinbrengende huidzalven of lotions is het meestal wachten tot het weer beter is (en volgende keer wat voorzichter zijn). Deze voorzichtigheid is des te meer aan te bevelen omdat zonnebrand het risico op huidkanker sterk verhoogd. En we spreken dan in medische termen niet alleen van melanoom maar ook van basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom. Maar zoals in de inleiding vermeld gaan we op dit aspect vandaag niet verder in. Overmatige UV-blootstelling (ook zonder acute verbranding) zal de huid ook vlugger verouderen. De UV-A component van het zonlicht beschadigt het elastische bindweefsel in de huid. Het gevolg is een dikkere huid, rimpels, verkleuringen… Wie er op jonge leeftijd graag gebronzeerd bijloopt, zal m.a.w. op latere leeftijd veel geld aan allerlei producten moeten uitgeven om zijn of haar huid te verbeteren. Warmte-uitslag is een jeukende huiduitslag die ontstaat na blootstelling aan warme vochtige omgevingen. De aandoening kent verschillende namen: hitte-uitslag, warmte-allergie, zweetuitslag, warmtebultjes en in Engelstalige literatuur prickly heat. De medische term is miliaria rubra. Door overvloedig zweten raken de zweetkanaaltjes dieper in de huid verstopt. Daardoor ontstaan er kleine, rode, jeukende bultjes. Kleine kinderen en obese personen lopen een groter risico op deze op zich onschuldige aandoening. Ook na het wegvallen van de oorzakelijke warmte kan de aandoening nog enkele dagen aanhouden. De aandoening is meestal zelflimiterend. M.a.w., het gaat wel weer over. Nogal wat mensen krijgen bij de eerste blootstelling aan een lentezonnetje een zogenaamde zonneallergie of, meer wetenschappelijk, een polymorfe lichteruptie (PMLE). Deze term beschrijft de aandoening al min of meer. Polymorf betekent dat het zich op verschillende manieren kan voordoen. De eruptie duidt op de huiduitslag. Deze aandoening ontstaat niet alleen door blootstelling aan zonlicht, maar ook bijvoorbeeld door de zonnebank. De huid reageert ‘overgevoelig’ op het uv-licht. De uitslag treedt niet altijd onmiddellijk op. Soms verschijnt hij pas na enkele dagen. De relatie oorzaak-gevolg 19 EXTERNE PREVENTIE
wordt dan niet altijd gemakkelijk gelegd. Het betreft dus een jeukende uitslag die zich voornamelijk voordoet op door de zon beschenen lichaamsdelen: gelaat, hals, armen, benen… Soms breidt de uitslag zich ook uit tot plaatsen die geen direct zonlicht hebben gehad. Een half uurtje zonblootstelling kan soms al voldoende zijn om een zonne-allergie uit te lokken. Na enkele dagen verdwijnt de uitslag meestal weer zonder dat men een specifieke behandeling moet instellen. In de loop van de zomer, naarmate de huid meer gewend wordt aan de zon, vermindert de uitslag meestal. Sommige geneesmiddelen, maar ook verzorgingsproducten, veroorzaken wat men noemt een fototoxische reactie. Op plaatsen waar de huid aan zonlicht wordt blootgesteld verschijnen dan rode vlekken, jeuk tot zelfs echte brandwonden. Meestal treedt de reactie korte tijd na de zonblootstelling op. Ook sommige planten staan voor dit fenomeen bekend. Het beruchtste voorbeeld is waarschijnlijk de reuzenberenklauw. Ook fototoxische reacties verdwijnen meestal als de oorzaak wordt weggenomen (de zon of het uitlokkende product), maar in sommige gevallen moeten de letsels behandeld worden als brandwonden. ALGEMENE AANDOENINGEN Overmatige blootstelling aan warmte kan een ganse reeks aandoeningen veroorzaken. Van tamelijk onschuldig tot levensbedreigend en zelfs dodelijk. Het is ook in deze volgorde dat we de aandoeningen zullen overlopen: van ‘vervelend’ tot ‘dodelijk’. Voornamelijk tijdens de acclimatisatieperiode aan warmte, maar ook later nog, kunnen enkels en voeten nogal eens opzwellen. De warmte- of hitte-oedemen komen vaker voor bij mensen met een serieus overgewicht en/of bij mensen met verhoogde bloeddruk. De benen wat omhoog brengen, voldoende vochtinname en wat rust zijn meestal voldoende om deze op zich onschuldige aandoening te verhelpen. Op langere termijn moeten natuurlijk de obesitas en de hypertensie worden aangepakt. Een andere, eveneens onschuldige kwaal, zijn hittekrampen. Deze aandoening komt vaak voor bij goed getrainde personen die langdurige, zware inspanning verrichten in een warme omgeving. Alhoewel men er nog niet helemaal uit is wat de oorzaak zou zijn, is het waarschijnlijk te wijten aan het onvoldoende compenseren van het overmatig zweetverlies. Door te zweten verliezen we niet alleen veel water, maar ook een aantal elektrolyten. Als deze onvoldoende aangevuld worden kunnen er heel pijnlijke krampen ontstaan in grote, werkende spiergroepen. Dit kunnen de been- maar ook de armspieren zijn. Ook nadat de krampen verdwenen zijn, blijven de spieren dikwijls nog een tijdje heel stijf en stram. De aandoening gaat meestal vanzelf weer over, maar men blijft daarna best even uit de warmte en vult de tekorten aan. Al iets minder onschuldig is de zogenaamde hittesyncope, of in mensentaal, flauwvallen van de hitte. Door een uitzetting van de bloedvaten in de huid (om de warmte kwijt te raken), kan een bloeddrukval optreden. Door deze broeddrukval krijgen we dan weer een (tijdelijk) zuurstoftekort in de hersenen met een syncope tot gevolg. Zoals bij andere syncopes gaat het flauwvallen ook hier vooraf door enkele voorafgaande ervaringen: een licht gevoel in het hoofd, soms wat misselijkheid of hoofdpijn. De behandeling verschilt ook niet van een gewone syncope: neerliggen met de benen in hoogstand en wat vocht toedienen. Het slachtoffer wordt natuurlijk best snel naar een koelere ruimte overgebracht. Het minder onschuldige karakter van deze hitteaandoening ligt in het gevaar van het vallen zelf. Hitte-uitputting, in de literatuur ook vaak met de term heat exhaustion terug te vinden, kan twee verschillende oorzaken hebben. Men kan uitgeput geraken door overmatig vochtverlies, door teveel zweten m.a.w., maar het kan ook door zoutdepletie. Deze laatste vorm treedt op als men het vochtverlies door zweten voldoende compenseert met water, maar de verloren gegane zouten onvoldoende vervangt. Hitte-uitputting geeft aanleiding tot erge dorst, een algemeen zwaktegevoel, duizeligheid, misselijkheid, braken, diarree en spierkrampen. De temperatuur loopt op boven de 38°C. De behandeling is logischerwijze de water- en of zouttekorten aan te vullen. Afhankelijk van de ernst van de situatie zal dit oraal (via drankjes) of intraveneus moeten gebeuren. Vanzelfsprekend moet het slachtoffer ook naar een koelere omgeving overgebracht worden. De gevaarlijkste aandoeningen die we door blootstelling aan overmatige warmte kunnen oplopen zijn een zonneslag en een hitteslag. In Nederlandstalige tijdschriften worden de termen zonnesteek en zonneslag vaak door mekaar gebruikt. Een zonnesteek is het gevolg van langdurige blootstelling aan de zon. Voornamelijk te veel zonnewarmte op het hoofd en de hals vormen een risico. Alhoewel kinderen de voornaamste risicogroep vormen, ontsnappen volwassenen ook niet aan deze kwaal. De symptomen zijn een beetje deze die we onder hitte20 EXTERNE PREVENTIE
uitputting hebben beschreven: duizeligheid, hoofdpijn, snelle hartslag, misselijkheid en braken, temperatuurverhoging… In de ICD (International Classification of Disease) is zonnesteek dan ook niet als aparte entiteit opgenomen. Ongetwijfeld de ernstigste aandoening die men kan oplopen door blootstelling aan overmatige warmte is een zonneslag of hitteslag. Uit de naam kan men afleiden dat de toestand kan ontstaan door blootstelling aan de zon, maar ook door blootstelling aan andere warmtebronnen. Men mag dit niet verwarren met de zonnesteek die we hoger beschreven hebben. Wel is het zo dat een zonnesteek een zonneslag kan voorafgaan. Men spreekt in de literatuur ook wel eens over ‘hitteberoerte’, wat een indicatie is van de ernst van de aandoening. Hitteslag komt vaak voor bij ouderen, zeker als er bijkomende risicofactoren zijn: aderverkalking, hartinsufficiëntie, suikerziekte, alcoholisme en het gebruik van sommige geneesmiddelen. Ook jongeren kunnen natuurlijk slachtoffer worden. In deze gevallen ligt de oorzaak meestal in hard werken of sporten in hoge temperaturen. De oorzaak van een hitteslag is een ontregeling van de thermoregulatiesysteem van het lichaam. Alhoewel er blootstelling aan warmte is, stopt het lichaam met zweetproductie en valt het voornaamste mechanisme om warmte te verliezen dus weg. Een hitteslag wordt gekenmerkt door de triade van hyperthermie (een lichaamstemperatuur van meer dan 41°C), neurologische symptomen (verwardheid, bewustzijnsverlies…) en recente blootstelling aan hitte (zon of Samengevat kunnen we dus stellen dat, als we nog eens met een hittegolf geconfronteerd worden, dit niet zonder risico’s is. Blootstelling aan warmte kan een ganse reeks aandoeningen veroorzaken. De arbeidshygiënisten en de arbeidsartsen van CLB Externe Preventie kunnen je bijstaan in het monitoren van de arbeidsomgeving en in het begeleiden van de werknemers zodat ongelukken kunnen voorkomen worden. andere warmte bronnen). Een verhoogde hartslag, een snelle ademhaling en een lage bloeddruk zijn normaal. Soms is er nog een profuus zweten en een klamme huid, maar meestal is de huid droog. De kleur van de huid kan zowel rood als bleek zijn. Rood door een uitzetting van de bloedvaten in de huid, bleek door een vasculaire collaps. Zoals reeds vermeld is een zonne- of hittecollaps een medische urgentie. Indien niet snel en adequaat wordt ingegrepen kan de mortaliteit oplopen tot 80%. Vanzelfsprekend wordt de patiënt zo snel mogelijk uit de warme omgeving verwijderd. Daarna moet men trachten de lichaamstemperatuur te verlagen tot een waarde onder de 39°C, en liever nog tussen de 38 en de 38,5°C. De snelheid van afkoeling ligt best tussen de 0.2 en de 0.35°C/min. Dit kan door koud (15°C) water over de patiënt te gieten in combinatie met een ventilator. Over het onderdompelen in een ijsbad lopen te meningen uiteen, maar gezien de mogelijke complicaties doet men dit buiten een ziekenhuis zeker niet. In een ziekenhuisomgeving kan men ook intraveneus koele vloeistoffen toedienen. 21 EXTERNE PREVENTIE
RkJQdWJsaXNoZXIy MzcyMTQ3